Temel insan hakları bağlamında risk temelli yapay zekâ

Abstract

Yapay zekâ kavramı günümüzde hayatın neredeyse her alanında yer almaya başlamıştır. Yapay zekânın gelişen yapısı nedeniyle teknik olarak tanımlamak da pek mümkün gözükmemektedir. Günümüzde sosyal hayatın da bir parçası olan yapay zekâ insanlar için çokça olumlu katkıda bulunmaktadır. Ancak olumlu katkılarının yanı sıra yapay zekânın neden olabileceği çok sayıda tehlike de bulunmaktadır. Bu sebeple yapay zekâ için olumlu yaklaşımların yanı sıra bu konu hakkında çekimser davranan birçok yazar ve kurum bulunmaktadır. Bu konuda dünya genelinde birçok ülke de çeşitli hazırlıklar yapmaya başlamıştır. Özellikle finansal anlamda büyük yatırımların yapıldığını söylemek mümkündür. Yapay zekânın etki alanının bu derece büyük olmasından dolayı hukuk alanında da yapay zekâ konusunda çalışmalara başlanmıştır. İlk başlarda strateji belgeleri şeklinde başlayan çalışmaları güncel olarak risk temelli yapay zekâ düzenlemeleri takip etmiştir. Hatta öyle ki yakın zamanda yapay zekâ hakkında normatif düzenleme çalışmalarına da başlanmıştır. Günümüzde tam anlamıyla yapay zekâ hakkında normatif düzenlemeler bulunmasa da yapılan çalışmalar bu alanın önünü açmaktadır. İlgili belgelerin büyük çoğunluğunda ise yapay zekâya risk temelli olarak yaklaşılması oldukça dikkat çekicidir. Bu tez çalışmasında da yapay zekânın riskleri dikkate alınarak sırasıyla yapay zekâ ile ilgili kavramlar, yapay zekânın riskleri ve insan hakları üzerindeki etkileri, risk temelli yapay zekâ yaklaşımları ve düzenleme ihtiyacı incelenerek bu alanda normatif düzenlemenin yapılıp yapılamayacağını analizi gerçekleştirilmiştir.The concept of artificial intelligence has started to take place in almost every area of life today. Due to the developing nature of artificial intelligence, it does not seem possible to define it technically. However, in addition to its positive contributions, there are many dangers that artificial intelligence can cause. For this reason, in addition to positive approaches to artificial intelligence, there are many authors and institutions that are abstaining from this issue. In this regard, many countries around the world have started to make various preparations. It is possible to say that large investments have been made, especially in financial terms. Due to the large area of influence of artificial intelligence, studies on artificial intelligence have been started in the field of law. The studies, which started in the form of strategy documents at first, have been followed by risk-based artificial intelligence regulations. In fact, normative regulation studies on artificial intelligence have been started recently. Although there are no normative regulations about artificial intelligence in the full sense of today, the studies carried out pave the way for this field. It is quite remarkable that the majority of the relevant documents approach artificial intelligence on a risk-based basis. In this thesis, taking into account the risks of artificial intelligence, the concepts related to artificial intelligence, the risks of artificial intelligence and its effects on human rights, risk-based artificial intelligence approaches and the need for normative regulation have been examined and an analysis has been made whether normative regulation can be made in this area.