Birbirleriyle ilişkileri bakımından ticari iş ve ticari dava kavramları

Abstract

Ticari iş kavramı, ticaret hukukunun temel konularından birini oluşturmaktadır. Ticari iş kavramının hukuk teorisi bakımından önemi, ticaret hukukunu ayrı bir hukuk dalı olarak karakterize eden sebeplerin, ticari iş, adi iş ve tüketici işlemi ayrımının ortaya çıkmasında kendisini göstermesi ile ortaya çıkmaktadır. Ticari işin bağlantılı olduğu önemli kavramlardan biri de ticari davadır. Ticari davalar, ticaret mahkemelerinde görülen ve çözümü özel uzmanlık gerektiren uyuşmazlıklardır. Konusu bir miktar paranın ödenmesi olan alacak ve tazminat taleplerine ilişkin ticari davalarda arabulucuya başvurulması olmasının dava şartı haline getirilmesinden sonra, hangi davaların ticari dava olduğunun tespiti önemli bir problem haline gelmiştir. Çünkü ticari dava olma bakımından yanlış vasıflandırma, sadece görevli mahkemenin tespiti bakımından değil, zorunlu arabuluculuğa tabi olma bakımından da hatalara sebep olacaktır. Uygulamada sıklıkla ticari iş ve ticari dava kavramları birbirleriyle karıştırılmakta, her ticari iş ticari dava olarak düşünülmektedir. Ticari dava ve ticari iş kavramları karşılaştırıldığında görülmüştür ki ticari iş ve ticari dava kavramları birbirlerinden bağımsız alanları düzenlemektedirler. Ticari iş olma durumu, bir uyuşmazlığa uygulanacak hukuk kurallarını etkiler. Çünkü faiz, teselsül, zamanaşımı gibi hususlarda ticari işlere ticari hükümler uygulanacaktır. Ticari dava olma durumu ise bir uyuşmazlığın görüleceği mahkemeyi ve uyuşmazlığın giderilmesine ilişkin olarak, uyuşmazlığın zorunlu arabuluculuğa tabi olması veya olmaması gibi usulî kuralları etkiler. Ticari iş ve ticari dava olma bakımından ortak bazı kriterler mevcut olsa da bütün ticari işler ticari dava teşkil etmemektedir. Uygulamada bir uyuşmazlığın ticari dava teşkil edip etmediği incelenirken, öncelikle ticari dava kriterleri değerlendirmeye alınmalı, ticari iş olup olmama durumu doğrudan değerlendirme konusu olmamalıdır. Ticari iş olma kriterleri de, uyuşmazlığın ticari dava teşkil edip etmediği belirlendikten sonra ancak uyuşmazlığın esasına uygulanması gereken hukuk kuralları değerlendirilirken dikkate alınmalıdır.The concept of commercial transactions constitutes one of the fundamental topics of commercial law. The significance of the concept of commercial transactions in terms of legal theory arises from its manifestation in the emergence of reasons that characterize commercial law as a separate branch of law, distinguishing between commercial transactions, ordinary transactions, and consumer transactions. An important concept closely related to commercial transactions is commercial litigation. Commercial litigation refers to disputes that are heard in commercial courts and require specialized expertise for resolution. After making resorting to mediation a prerequisite for lawsuits concerning claims for payment of a sum of money and compensation in commercial litigation, determining which cases qualify as commercial litigation has become a significant problem. Mischaracterizing a case as a commercial litigation not only leads to errors in determining the competent court but also in terms of mandatory mediation. In practice, the concepts of commercial transactions and commercial litigation are often confused, and every commercial transaction is considered as a commercial litigation. A comparison between the concepts of commercial litigation and commercial transactions reveals that they regulate independent areas. The status of being a commercial transaction affects the legal rules applicable to a dispute, such as interest, subrogation, and statute of limitations, which are subject to commercial provisions. On the other hand, the status of being a commercial litigation affects procedural rules concerning the court where a dispute will be heard and the resolution of the dispute, including whether mandatory mediation applies. While there are some common criteria for determining commercial transactions and commercial litigation, not all commercial transactions constitute commercial litigation. When examining whether a dispute qualifies as commercial litigation in practice, the criteria for commercial litigation should be evaluated first, and the status of being a commercial transaction should not be directly considered. The criteria for being a commercial transaction should only be taken into account when evaluating the legal rules applicable to the merits of the dispute after determining whether the dispute qualifies as commercial litigation.