1945-1950 Yılları Arasında Demokrat Parti Karşısında Cumhuriyet Halk Partisi’nin Dönüşümü

Abstract

Bu tez çalışmasında 1945-1950 yılları arasında CHP’nin politikalarındaki ve yapılanmasındaki değişim araştırılmıştır. Bu araştırma yapılırken tek parti dönemi CHP’sine ve Demokrat Parti’nin Türk siyasetine getirdiği değişikliğe de değinilmiştir. 20 yılın üzerinde Türkiye’nin tek partisi olan CHP herhangi bir muhalefet partisi bulunmadan politikalarını uygulayabilmiştir. Ancak II. Dünya Savaşı sonrası Batı Bloğunda yer alan Türkiye çok partili rejime geçeceğini taahhüt etmiştir. Önce CHP içerisinde muhalefet yapan isimlerin Demokrat Parti adında yeni parti kurmalarıyla CHP tarihinde ilk kez ciddi bir muhalefet ile karşılaşmıştır. Tek parti dönemi uygulamalarından rahatsız olan halk yeni partiye yönelmiştir. Bu durum karşısında CHP, o zamana kadar uyguladığı politikaları terk ederek Demokrat Parti’ye benzer politikalar oluşturmaya başlamıştır. CHP’nin değişime gittiği başlıca konular din politikası ve ekonomi politikası olmuştur. Bu alanlarda o döneme kadar uyguladığı katı politikalardan vazgeçerek daha ılımlı politikalar oluşturmuştur. CHP’nin yeni arayışlarına parti içerisinden de itiraz sesleri yükselmiştir. CHP yeni döneme uyum sağlamaya çalışırken kendi yapılanmasını çok partili sistemin gerekliliklerine göre yeniden yapılandırmıştır. Demokrat Parti’nin kurulduğu ve teşkilatlandığı dönem CHP’nin bu değişimi yaşadığı dönemdir. Çalışmada 1945-1950 yılları arasında CHP’nin değişimi ve Demokrat Parti’nin bu değişimdeki etkisi üzerinde durulacaktır. Anahtar Kelimeler: Tek Parti Yönetimi, Çok Partili Siyasi Hayat, Din Politikası, Parti Teşkilatı, Ekonomi Politikası

This thesis examines the changes in the policies and structure of the Republican People’s Party (CHP) between 1945 and 1950. While conducting this research, the study also addresses the CHP during the single-party era and the changes brought to Turkish politics by the Democrat Party. For over 20 years, the CHP operated as Turkey's sole party, implementing its policies without facing any opposition. However, after World War II, Turkey, as a member of the Western Bloc, pledged to transition to a multi-party system. Initially, figures within the CHP who voiced opposition formed a new party called the Democrat Party, which for the first time presented the CHP with serious opposition. Dissatisfied with the policies of the single-party era, the public gravitated toward the new party. In response, the CHP abandoned many of its existing policies and began formulating policies similar to those of the Democrat Party. The key areas where the CHP underwent change were religious and economic policies. The party moved away from the rigid policies it had previously implemented in these areas and adopted more moderate approaches. Within the CHP, these new directions also faced criticism from some party members. As the CHP sought to adapt to the new era, it restructured itself to meet the requirements of the multi-party system. The period during which the Democrat Party was founded and organized coincided with the period of transformation within the CHP. This study focuses on the transformation of the CHP between 1945 and 1950 and the role of the Democrat Party in influencing this transformation. Keywords: Single-Party System, Multi-Party Political Life, Religious Policy, Party Organization, Economic Policy