Okula devamsızlık ve okul terki nedenleri: Bir meta-sentez incelemesi

Abstract

Ülkemizdeki zorunlu eğitim süresinin 4+4+4 eğitim yapılanması ile 8 yıldan 12 yıla çıkarılmasıyla birlikte öğrencilerin okula devamlılığının sağlanması eğitim öğretim süreçlerinin etkin ve sağlıklı bir şekilde sürdürülebilmesi için önem arz etmektedir. Bu nedenle zorunlu eğitim kapsamında olan ilkokul, ortaokul ve liselerde okul yöneticileri, öğretmenler ve velilerin öğrenci devam-devamsızlık sürecini titizlikle takip etmesi ve bu konuda gerekli olan tüm önlemleri alması önemli bir yere sahiptir. Bu çalışmada ilköğretim okullarında okula devamsızlık ve okul terki nedenleri ve bu nedenlerin ortadan kaldırılmasına yönelik çözüm önerileri ele alınacaktır. Bu tez çalışması, ilgili konu alanında yapılan çalışmaların; yorumlanmasını, değerlendirilmesini, benzer ve farklı yönlerinin ortaya konulmasını ve yeni çıkarımlar yapılmasına yönelik bir meta-sentez incelemesidir. Bu araştırmanın amacı, okula devamsızlık ve okul terkine neden olan faktörlere ilişkin daha önce yapılmış ve uluslararası literatürde yer alan bilimsel çalışmaların meta-sentez yöntemi ile incelenmesidir. Aynı zamanda bu araştırmanın sonuçlarından hareketle bu faktörlerin ortadan kaldırılmasına yönelik mikro ve makro ölçekte çözüm önerilerinde bulunulması amaçlanmaktadır. Araştırmada 2011-2020 yılları arasında yayınlanmış olan ve amaçlı örnekleme yöntemi ile seçilen 41 araştırma makalesi analiz edilmiştir. Makalelerin seçiminde Web of Science veri tabanından faydalanılmıştır. Araştırmaların her biri içerik analizine tabii tutularak amaç, araştırma soruları, odaklanılan okul kademesi, araştırma yöntemi, katılımcıları ve örneklemi, toplanan veri çeşitleri, veri toplama araçları, veri analiz teknikleri, bulgu, sonuç ve önerileri bağlamında incelenmiştir. Elde edilen veriler tablolar halinde gösterilmiş ve yorumlanmıştır. Bu meta-sentez incelemesinde sonuç olarak okula devamsızlık ve okul terki nedenlerinin öğrencilerde olumsuz akademik çıktı, ebeveynlerin eğitim öğretim süreçlerine katılım sağlamaması ve isteksizliği, ebeveynlerin eğitim durumu, öğretmen, okul yöneticisi ve okul memnuniyetsizliği, akran etkisi, ekonomik yetersizlik ve yoksulluk ile sağlık sorunları olduğu tespit edilmiştir. Okula devamsızlık ve okul terki süreçlerinin önlenmesine yönelik öğrencilerin okula bağlılığının artırılması, öğretmen ve okul yöneticilerinin öğrencilerde öğrenme motivasyonunu sağlayıcı rol model olmaları, ekonomik yetersizlik ve yoksulluk durumunun olumsuz etkilerini ortadan kaldırmaya yönelik stratejiler ve politikalar oluşturulması ile öğrencilerin sağlık durumlarının titizlikle takip edilmesi, okul çağı çocuklarında çocuk işçiliğinin ortadan kaldırılmasına yönelik aile eğitimleri ve bu kapsamda ailelere ekonomik teşviklerin sunulması, kız çocuklarının okullaşma sürecine ait sivil toplum kuruluşları ile işbirliği çerçevesinde toplumsal farkındalık oluşturmasına yönelik kapsamlı önerilerde bulunulmuştur.With the increase of the compulsory education period from 8 to 12 years with the 4+4+4 education structure in our country, it is very important for the students to continue their education in an effective and healthy way. For this reason, it is important to monitor the attendance of students in primary, secondary and high school education institutions, which are within the scope of compulsory education within the formal education structure, and that school administrators, teachers and parents meticulously follow the student attendance-absence process and take all necessary precautions in this regard. In this study, the reasons for absenteeism and dropouts in primary schools and solutions to eliminate these reasons will be discussed. This thesis is a meta-synthesis study that aims to interpret, evaluate, reveal similar and different aspects and make new inferences about the studies carried out in the related subject area. The aim of this research is to analyze the studies on school absenteeism and school dropout in the international literature using the meta-synthesis method. At the same time, it is aimed to propose solutions at micro and macro scales for the elimination of these factors based on the results of this research. In the study, 41 research articles published between 2011-2020 and selected by purposive sampling method were analyzed. The Web of Science data base was used in the selection of the articles. Each of the studies was subjected to content analysis and examined in the context of purpose, research questions, type of school focused on, research method, participants and sample, collected data types, data collection tools, data analysis techniques, findings, conclusions and recommendations. The obtained data were presented in tables and interpreted. As a result, in this meta-synthesis analysis, the factors that cause school absenteeism and dropout are related to negative academic output in students, parents' non-participation in the educational processes of their students and their unwillingness to participate, educational status of parents, the dissatisfaction of teacher, school administrator and school, peer influence, economic inadequacy, poverty and health problems. Comprehensive suggestions were made about increasing students' commitment to school to prevent absenteeism and drop-out processes, teachers and school administrators to be role models that provide motivation for students, creating strategies and policies to eliminate the negative effects of economic inadequacy and poverty, meticulously monitoring the health status of students, providing family education and economic incentives for the elimination of child labour among school-age children, creating social awareness within the framework of cooperation with non-governmental organizations related to the schooling process of girls.