Oğuz Atay’ın Eserlerinde Yeterlilik Kategorisi Üzerine Semantik-Pragmatik Bir Analiz

Abstract

Yeterlilik kategorisine semantik-pragmatik bir yaklaşımla farklı bir bakış açısı getirmeyi amaçlayan bu çalışmada öncelikle, literatür taraması sonrasında elde edilen verilerle semantik, pragmatik, kip ve kiplik kavramları ele alınmış, yeterlilik ekleri, etimolojik ve morfolojik olarak değerlendirilmiş, yeterlilik kategorisinin kiplik özellikleri üzerine yapılan yerli ve yabancı çalışmalar hakkında bilgi verilerek kuramsal çerçeve belirlenmiştir. Daha sonra, Oğuz Atay’ın ‘Tutunamayanlar’ ve ‘Korkuyu Beklerken’ adlı eserlerinden seçilen örneklerle, yeterlilik kategorisi semantik olarak sınıflandırılmış, bu sınıflandırma içerisindeki örneklerin bağlama göre değişen anlamları ele alınmış ve ardından bu eserlerde yeterlilik anlamlarını ifade eden farklı yapılar aynı eserler üzerinden örneklendirilmiştir. Son olarak da yeterlilik yapılarının Türkçe ve İngilizce ifadelerini karşılaştırmak amacıyla, Oğuz Atay’ın The Disconnected adıyla İngilizceye çevrilen ‘Tutunamayanlar’ adlı eserinden seçilen örnekler değerlendirilmiştir. Bu çalışma, Türkçede yeterlilik kategorisinin, bağlama göre birçok farklı anlamı kapsayabildiğini ortaya koymayı amaçlamakta ve bu anlamları sınıflandırmayı hedeflemektedir. Çalışmada, gramer kitaplarındaki şablonlar yerine deskriptif bakış açısıyla, yaşayan dildeki kullanımlar tasvir edilerek tanımlanmaya çalışılmıştır. Ayrıca diller arası benzerlik ve farklılıklara dikkat çekmek üzere çalışmanın kapsamına giren İngilizce modal yapılar örneklendirilmiştir. Anahtar Kelimeler: Semantik, pragmatik, kip, kiplik, yeterlilikIn this study that aims to bring a different focus on modal verb category by using semantic-pragmatic approach, firstly; semantic, pragmatic, modal and modality terms were discussed through the data obtained after the literature review, modal verbs were evaluated etymologically and morphologically, and by giving information about local and foreign studies made on modality characteristic of the verbs, the theoretical framework was defined. Next, with the selected examples from Oğuz Atay’s works “Tutunamayanlar” and “Korkuyu Beklerken”, modal verbs categorized semantically, these categories discussed for their changeable meanings depending on the context and then different structures in the these works that states competence meaning are exemplified. And lastly, to compare Turkish and English expressions of modal verbs, examples chosen from Oğuz Atay’s work “Tutunamayanlar” which translated as “Disconnected” in English, were evaluated. This study’s aim is to present that Turkish modal verbs can cover many different meanings depending on context and categorize these meanings. Instead of templates from grammar books, usages from spoken language via descriptive perspective are depicted to be defined. Also, to draw attention to the differences and similarities between the languages, English modal verbs that are included in the scope of this study are exemplified. Key Words: Semantic, pragmatic, modal, modality, competence