Gam Yemem Güm-Nam Olmak Şan U Şöhretdir Bana XVIII. Yüzyılın Unutulan Bir Şairi: Hamdullah ve Divançesi

Abstract

Bu çalışmada, XVIII. yüzyıl sonlarında yaşadığı tespit edilen şair ve münşi Hamdullâh Efendi'nin Dîvânçe'si incelenmiştir. Dört bölümden oluşan bu çalışmanın giriş bölümünde Hamdullâh Efendi'nin yaşadığı yüzyılın siyasi ve edebi portresi çizilmiştir. Çalışmanın birinci bölümü üç kısma ayrılmaktadır. Birinci kısımda şairin kaynaklardan hareketle oluşturulan bir biyografisine yer verilmiştir. İkinci kısımda ise şairin şiirleri ve Dîvânçe'nin sonunda yer alan münşeatlardan hareketle hayatı hakkında bilgiler elde edilmeye çalışılmıştır. Üçüncü kısımda ise şairin şiirler ve mektupları sebk-i Hindî üslubu açısından değerlendirilerek edebi şahsiyeti oluşturulmaya çalışılmıştır. Çalışmanın ikinci bölümünde Dîvânçe'deki kasideler, tarihler, kıtalar, gazeller, mesnevi, diğer nazım biçimleri ve münşeatlar, yapı, sayısal veri ve muhteva bakımından incelenmiştir. Üçüncü bölümde, Dîvânçe'deki tüm şiirler aruz, kafiye ve redif açısından değerlendirilmiştir. Çalışmanın dördüncü bölümünde Dîvânçe'nin çeviriyazısına ve diliçi çevirisine yer verilmiştir. Çalışmanın sonuna Dîvânçe'de geçen özel isimler dizini ve 2 ek eklenmiştir. Ek-1'de Dîvânçe'de kendisine şiir ya da mektup yazılan kişilerin kaynaklardan ve Hamdullâh Efendi'nin verdiği bilgilerden hareketle kısa biyografileri verilmiştir. Ek-2'de Dîvânçe'nin ve münşeatların baş ve sonlarının tıpkıbasımları verilerek çalışma tamamlanmıştır.This study examine Dîvânçe of the poet Hamdullâh Efendi, who is found to have lived in the late 18th century. The study consists of four parts. In the introduction of this study, the political and literary portrait of the century in which Hamdullâh Efendi lived is drawn. The first chapter of the study is divided into three parts. In the first part, the biography of the poet is included. In the second part, it gives information about the poet's poems and his life from the münşeats (rhetorics) at the end of the Dîvânçe. In the third part, it tries to form a literary personality of the poet by the evaluation of his poem and letters in terms of the sebk-i Hindi style (Indian Style). In the second chapter of the study, the qasidas, dates, quatrains, ghazals, mesnevi, other verse forms and münşeats (rhetorics) in the Dîvânçe are examined in terms of structure, numerical data and content. In the third chapter, all poems in the Dîvânçe are evaluated in terms of prosody, rhyme and redif. In the fourth chapter of the study, the transcriptional text of the Dîvânçe with latin letters and its intralingual translation are included. The study is completed by adding the special names index which mentioned in Dîvânçe and two appendices. In appendix-1, there are short biographies of the people to whom Hamdullâh Efendi wrote poems or letters in Dîvânçe. In appendix-2, there are facsimiles of the beginning and end of the Dîvânçe and münşeats.