Okul öncesi dönemde bütünleştirmeye duyarlı prososyal davranış ölçeğinin geliştirilmesi

Abstract

Bu araştırmanın amacı, erken çocukluk eğitimleri süresince özel gereksinimli akranları ile bir arada olan 36-72 aylık çocukların prososyal davranışlarını ölçecek bir ölçek geliştirmek ve katılımcıların prososyal davranışlarını yaş ve cinsiyet değişkenlerine göre incelemektir. Katılımcıların prososyal davranışlarının; yardım etme, paylaşma ve rahatlatma alt başlıklarında parmak kuklalarla birlikte sunulan senaryolar doğrultusunda doğrudan çocuklardan elde edilen veriler ile ölçülmesi amaçlanmıştır. Bu doğrultuda öncelikle bireysel farklılıklar teması gözetilerek yardım etme, paylaşma ve rahatlatma temalarını içeren "Okul öncesi Dönemde Bütünleştirmeye Duyarlı Prososyal Davranış Ölçeği" geliştirilmiş, ölçeğin geçerlik ve güvenirlik çalışması sırasında çocukların yaş ve cinsiyet bilgileri de analiz edilmek üzere toplanmıştır. Araştırmanın pilot çalışması üç çocuk ile yapılırken, ana çalışmada 2020-2021 eğitim yılında İstanbul ili, Üsküdar, Ümraniye ve Ataşehir ilçelerinde bağımsız devlet ve özel anaokullarında bütünleştirme ortamında eğitim gören 36-72 aylık 55 çocuktan veri toplanmıştır. Araştırma verileri "Okul öncesi Dönemde Bütünleştirmeye Duyarlı Prososyal Davranış Ölçeği" ile toplanmış, ölçeğin geçerlik ve güvenirlik çalışmalarında kapsam geçerliği için uzman görüşleri alınmış, yapı geçerliği için maddelerin güçlük indeksleri ve ayırt edicilik özellikleri hesaplanmıştır. Son olarak her boyutu altında iki maddesi bulunan ölçeğin boyutları içindeki maddeler arasındaki ilişkiyi hesaplamak için Pearson korelasyonları incelenmiştir. Ölçeğin puanlayıcılar arasındaki uyumunun incelenmesi ve güvenirlik hesabı için ölçek sonuçları araştırmacı ve araştırmacı dışındaki bir puanlayıcı tarafından ayrı ayrı puanlanmıştır. Puanlayıcıların arasında %94 uyum bulunduğu tespit edilmiş ve güvenirlik için Cohen's Kappa değeri 0.896 olarak hesaplanmıştır. Ölçeğin madde analiz sonuçlarında madde çıkartılırsa KR20 güvenirlik katsayısının değişimi incelenmiş, herhangi bir madde çıkartılması durumunda ölçeğin içtutarlılığının 0,656'dan daha düşük bir değer olacağı anlaşılmıştır. Bu bulgular ışığında ölçeğin geçerli ve güvenilir olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Çocukların yaş ve cinsiyetlerine göre prososyal davranışlarındaki farklılıkları incelemek amacıyla Mann Whitney U ve Kruskal Wallis testleri kullanılmıştır. Araştırma bulguları 36-48 aylık çocuklar ile 60-72 aylık çocukların prososyal davranışlarında büyük yaş grubu lehine anlamlı bir farklılık gösterirken çocukların cinsiyetlerine göre prososyal davranışlarında anlamlı bir farklılık bulunamamıştır.The aim of the study is to develop a scale that measures the prosocial behaviors of the 36-72 months-old participants who gets education together with their peers with special needs and to examine the prosocial behaviors according to age and gender variables. The prosocial behaviors of the participants are planned to be examined in line with the scenarios presented with finger puppets under the sub-titles of helping, sharing and comforting by gathering the data directly from the children. For this aim, first of all, the " Inclusion-Sensive Prosocial Behavior Scale for Preschool Period", which includes the themes of helping, sharing and comforting, was developed considering the theme of individual differences and children's age and gender information were also collected to analyze them during the validity and reliability study of the scale. While the pilot study of the research was conducted with three children, in the main study data were collected from 55 children aged 36-72 months who were educated in an inclusive environment in independent public and private kindergartens in Istanbul province, Üsküdar, Ümraniye and Ataşehir districts in the 2020-2021 academic year. Data were collected with the "Inclusion-Sensive Prosocial Behavior Scale for Preschool Period", expert opinions were taken for content validity in the validity and reliability studies of the scale, and difficulty indexes and distinctiveness features of the items were calculated for construct validity. Finally, Pearson correlations were examined to calculate the relationship between the items within the dimensions of the scale, which has two items under each dimension. The results of the scale were scored separately by the researcher and a rater other than the researcher in order to examine the consistency of the scale among the raters and to calculate the inter rater reliability. It was determined that there was 94% agreement between the raters and the Cohen's Kappa value was calculated as 0.896 for reliability. The change in the KR20 reliability coefficient was examined, and it was understood that if any item was removed, the internal consistency of the scale was lower than the current result of 0.656. In the light of these findings, it was concluded that the scale is valid and reliable. Mann Whitney U and Kruskal Wallis tests were used to examine the differences in prosocial behaviors of children according to age and gender. Research findings showed that there is a significant difference in the prosocial behaviors of 36-48 month-old children and 60-72 month-old children in favor of the older aged group, while no significant difference was found in the prosocial behaviors of children in terms of their gender.