Sultan Abdülaziz Dönemi (1861-1876) Osmanlı-Türkistan diplomatik ilişkileri

Abstract

19.yy'da Orta Asya coğrafyası; sınırlarını genişletmek amacıyla bölgede işgal faaliyetlerinde bulunan Rusya ve onun güçlenmesini istemeyen İngiltere arasında yaşanan güç mücadelesine sahne olmuştur. Bu mücadele literatürde ''Büyük Oyun'' olarak anılmaktadır. Orta Asya Müslümanları için bu yüzyıl; bağımsızlık mücadelesi verdikleri ve seslerini tüm dünyaya duyurmaya çalıştıkları bir yüzyıl olmuştur. Bu çalışmanın amacı; Sultan Abdülaziz (1861-1876) döneminde '' Büyük Oyun'' ekseninde ilerleyen Türkistan ile Osmanlı Devleti arasındaki diplomatik ilişkileri, iki ülke arasında geçen resmi yazışmalar ışığında incelemek ve ilişkilerin küresel güçlerin rekabetinden nasıl etkilendiğini ortaya koymaktır. İncelememiz göstermiştir ki; iki ülke arasındaki diplomatik ilişkiler, Orta Asyalı Müslümanların Halifelik makamına sığınmak amacıyla yürüttükleri temaslar zemininde ilerlemiştir. Rusya ve İngiltere'nin baskılarından bunalan Orta Asya Hanlıkları (Kaşgar Devleti ile Hive, Buhara ve Hokand Hanlıkları ) Sultan Abdülaziz'e sığınarak ondan Rusya'nın bölgeden uzaklaştırılması dahil bir çok yardım talebinde bulunmuşlardır. Osmanlı Devleti'nin ilgili tarihlerde dağılma dönemini yaşıyor olması, politik ve ekonomik gücünü de yitirmiş olması, Sultan Abdülaziz'in Orta Asya Müslümanları'na gereken yardım elini uzatamamasına neden olmuştur.

The Central Asia was the scene of the power struggle between Russia and Britain in the nineteenth century. This struggle is referred to in literature as '' Great Game ''. This century was a struggle for independence for Central Asian Muslims and they have been a century of trying to make their voices heard throughout the world of Islam. The purpose of this study is; to examine the diplomatic relations between Turkestan and the Ottoman Empire, which proceeded in the axis of "Great Game" during Sultan Abdülaziz's (1861-1878) period, in the light of the official correspondence between the two countries and revealing how relations are affected from the power sttrugle of great states. Our study has demonstrated that; diplomatic relations between the two countries have progressed on the basis of contacts that Central Asian Muslims have taken to seek refuge in the authority of the Caliphate. The Central Asian Khanates (Kashgar State, Hive, Bukhara and Hokand Khanates), which have been suppressed by the pressures of Russia and Britain, have sought refuge in the Court of Sultan Abdulaziz and demanded a lot of help, including the removal of Russia from the region. The fact that the Ottoman Empire lived during the period of disintegration at the relevant dates led to the failure of Caliph Abdulaziz to extend the necessary help to Central Asian Muslims. When the Ottoman Empir left the Muslims in the region alone, the Turkish land Turkestan passed the hands of the Russians and China.