Tuzla'da tarihi mezar taşları

Abstract

Mezar taşları, diğer kültür varlıkları ve tarihi eserlerimize göre ait oldukları dönemden günümüze dek bozulmadan veya çok az müdahalelerle birlikte deformasyona uğrayarak ulaşan birer kültür hazineleridir. Osmanlı Dönemi mezar taşları hak ettiği ilgiyi yıllar yılı bulamamasına rağmen son yıllarda gittikçe artan merak ile araştırmacıların ilgisini çekmektedir. Kitabe metinlerinde nice hüzünleri, yakarışları, insanlardan ve Allah' tan istekleri görebildiğimiz bu mukaddes kültür varlığımız ne yazık ki özellikle merkeze uzak yerlerde, taşralarda kaderlerine terk edilmişlerdir. Bu çalışma oluştururken temel amaç; Osmanlı' dan günümüze kalan, her biri nadide bir eser olan mezar taşlarını kayıt altına alarak, Sanat Tarihi ölçütlerinde incelemek, Sanat Tarihine ve yapılan çalışmalara katkı sağlamak ve diğer bölgelerde ki mezar taşları ile karşılaştırarak bu bölgede ki uzantısını belgelemektir. Çalışmalar kapsamında Tuzla ilçesinde yer alan Tuzla Sahil Mezarlığı, Aydınlı Mahallesi Mezarlığı ve Tepeören Mahallesi Mezarlığı araştırma alanı olarak belirlenmiş ve bu mezarlıklarda ayak taşları da dahil olmak üzere toplam 89 adet mezar taşı değerlendirilmiştir. Mezar taşları kataloğu oluştururken ölçüler, medfûnun kimlik bilgisi, mezar tipi, meslek bilgisi, Osmanlı Türkçesi ve günümüz alfabemiz ile karşılığı yazılmış ve bu katalog çizimler ve fotoğraflarla desteklenmiştir. Tepeören Mahallesi Mezarlığı mezar taşları başlıkları ve kitabe içerikleri ele alındığında Yeniçeri Mezarlığı olduğu konusunda da derin izler taşımaktadır. Ne yazık ki birçok kültür varlığına zarar verildiği gibi burada bulunan mezar taşlarında da kırılmalar, başlık kayıpları mevcuttur. Tuzla Sahil Mezarlığı ve Aydınlı Mahallesi Mezarlığında da çeşitli başlık ve kitabe içerikleri ile karşılaşılmış, tarikat ve Yeniçerilere ait olduğunu düşündüğümüz birçok mezar taşı kayıt altına alınmıştır. Yapılan incelemelerimiz sonucunda üç ana bölüm içerisinde oluşturulan çalışmamamızın ilk bölümünde Tuzla ilçesinin tarihçesi ve coğrafi konumu, üç mezarlığımızın da konumları ve tarihçe bilgileri, ikinci bölümünde üç farklı mezarlıktan elde ettiğimiz bulgular ışığında oluşturduğumuz Katalog bölümü, üçüncü bölümünde ise Değerlendirme başlığı altında mezar taşlarının başlık tiplerine göre, cinsiyetlerine göre ayrıntılı analizlerin yapılarak, karşılaştırmalar ekleyerek detaylı bilgiler elde edilmeye çalışılmıştır. Çalışmalarımız sonucunda elde edilen veriler Tuzla ilçesinde incelediğimiz mezar taşlarının birçoğunun Yeniçeri mezar taşı olabileceği yönündeki iddialarımızı kanıtlar nitelikte olduğunu göstermektedir. Tuzla ilçesinin tarihine ışık tutabilecek düzeyde olan mezar taşlarından bazıları hala bölgede ikamet eden ancak kendilerinin bu durumdan haberi olmayan köklü ailelerin ataları için dikilmiş olduğunu söyleyebiliriz. Sonuç olarak çalışmamız bu alanda ileride yapılabilecek olan yeni bilimsel çalışmalara sağlayacaktır.Compared to other cultural assets and historical artifacts, gravestones are cultural treasures that have survived from the period they belong to until today, either intact or deformed with minimal interventions. Although Ottoman Period tombstones have not received the attention they deserve for years, they have attracted the attention of researchers with increasing curiosity in recent years. Unfortunately, this sacred cultural heritage of ours, where we can see many sorrows, prayers, requests from people and God in the inscriptions, has been abandoned to its fate, especially in places far from the center and in the provinces. The main purpose of creating this study is; By recording the tombstones that have survived from the Ottoman Empire, each of which is a rare work, to examine it in terms of Art History, to contribute to the History of Art and the studies carried out, and to document its extension in this region by comparing it with the tombstones in other regions. Within the scope of the studies, Tuzla Coast Cemetery, Aydınlı District Cemetery and Tepeören District Cemetery located in Tuzla district were determined as research areas and a total of 89 gravestones, including footstones, were evaluated in these cemeteries. While creating the tombstone catalogue, measurements, identity information of the deceased, grave type, occupational information were written in Ottoman Turkish and our modern alphabet, and this catalog was supported with drawings and photographs. Considering the headstones and inscription contents of the Tepeören District Cemetery, it bears deep traces that it is a Janissary Cemetery. Unfortunately, many cultural assets have been damaged, and the tombstones here are broken and missing headings. Various titles and inscription contents were also encountered in Tuzla Sahil Cemetery and Aydınlı District Cemetery, and many tombstones that we think belong to the sect and Janissaries have been recorded. As a result of our examinations, the first part of our study, which was created in three main sections, includes the history and geographical location of the Tuzla district, the locations and historical information of our three cemeteries, the second part, the Catalog section we created in the light of the findings we obtained from three different cemeteries, and the third part, under the title of Evaluation, according to the heading types of the gravestones. Detailed information was tried to be obtained by making detailed analyzes according to gender and adding comparisons. The data obtained as a result of our studies show that many of the tombstones we examined in Tuzla district prove our claims that they may be Janissary tombstones. We can say that some of the tombstones, which can shed light on the history of Tuzla district, were erected for the ancestors of well-established families who still reside in the region but are not aware of this situation. As a result, our study will provide new scientific studies in this field in the future.