COVİD-19 hastalığı ve aşısının sağlık çalışanlarında beslenme durumuna etkisi

Abstract

Koronavirüs ile alakalı yapılan araştırmalar günden güne artmaktadır. Bunun nedeni ise koronavirüsün insan hayatına olan direk ve dolaylı etkisidir. Bu çalışma koronavirüs geçirme ve aşı olma durumunun kişinin beslenme durumuna nasıl bir etkisi olduğunu göstermeyi amaçlamaktadır. Literatürde yapılan çalışmaların çoğu beslenmenin koronavirüs üzerindeki etkisi üzerine yoğunlaşırken biz çalışmamızda koronavirüsün beslenme üzerindeki etkisini araştırdık. Bu sebeple beslenme ve koronavirüs ölçekleri kullanılmıştır. Ölçekler Hayzaran M. (LBTMS) ve Yeşilkaya B. (EB-PQ) tarafından Türkçeye çevrilerek koronavirüs aşısı olan 86 ve koronavirüs aşısı olmayan 61 sağlık çalışanına uygulanmıştır. Koronavirüs geçiren çalışan sayısı 57 geçirmeyen çalışanın sayısı 90 ve koronavirüs geçirenlerden tat-koku kaybı yaşayan 8 çalışan bulunmaktadır. Ölçek uygulanan kişilere aynı zamanda genel anamnez formu ve besin tüketim sıklığı anketleri uygulanmıştır. Çalışmada koronavirüs aşısı olmuş ve koronavirüs aşısı olmamış iki grup bulunmaktadır. Çalışmaya katılan kişiler Sağlık Bakanlığı çalışanları olup hepsi 18 yaşından büyük kişilerdir. Çalışmaya katılan kişilerin 75'i kadın 72'si erkek olup örneklem sayımız 147'dir. Çalışmamızda yer alan koronavirüs aşısı olmuş çalışanların hepsi aşısının ikinci dozunu olmuş bulunmaktadır. Elde edilen veriler SPSS 26 istatistik programı ile analiz edilmiştir. Aşı olan kişiler ile aşı olmayan kişiler arasında günlük enerji ve besin öğesi alımında anlamlı bir farklılık saptanmamıştır (p <0,05). Koronavirüs aşısı olma durumu ile EB-PQ ölçeğinin alt boyutlarında az yağlı beslenme (p = 0,03) ve kültürel beslenme (p =0,04) arasında istatistiksel olarak anlamlı ilişkiler saptanmıştır. Koronavirüs geçirme durumu ile EB-PQ ölçeğinin bir alt boyutu olan planlı beslenme arasında istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki saptanmıştır (p=0,004). Koronavirüs geçirme durumu ile çalışanların günlük alınan enerji ve besin öğesi duurmları kıyaslandığında covid-19 geçirme durumu ile enerji alımı (p = 0,045) ve yağ alımı (p=0,027) arasında istatistiksel olarak anlamlı ilişkiler saptanmıştır. Koronavirüs sonrası tat-koku kaybı yaşayanların tat-koku kaybı yaşamayanlara göre beslenme durumunda bir değişiklik saptanmamıştır (p< 0,05). Tat-koku kaybı yaşama durumu enerji ve besin öğesi alımında bir değişiklik oluşturmadığı gözlenmiştir (p<0,05). Koronavirüs geçirme durumu ile araştırmada kullanılan ölçekler arasında çok değişkenli varyans analizi yapıldığında covid-19 ile enerji alımı arasında istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki saptanmıştır (p=0,045).Research on coronavirus is increasing day by day. The reason for this is the direct and indirect effects of the coronavirus on human life. This study aims to show how the coronavirus transmission and vaccination status affects the nutritional status of the person. While most of the studies in the literature focused on the effect of nutrition on coronavirus, we investigated the effect of coronavirus on nutrition in our study. For this reason, nutritional and coronavirus scales were used. The scales were translated into Turkish by Hayzaran M. (LBTMS) and Yeşilkaya B. (EB-PQ) and applied to 86 healthcare workers who had coronavirus vaccine and 61 healthcare workers who did not. The number of employees who have had coronavirus is 57, the number of employees who have not been infected is 90, and there are 8 employees who have experienced loss of taste and smell. At the same time, general anamnesis form and food consumption frequency questionnaires were applied to the people who applied the scale. In the study, there are two groups that have been vaccinated against coronavirus and those who have not been vaccinated. The people participating in the study are employees of the Ministry of Health, and all of them are over the age of 18. Of the people participating in the study, 75 were female and 72 were male, and our sample was 147. All of the employees in our study who were vaccinated against coronavirus have received the second dose of the vaccine. The obtained data were analyzed with SPSS 26 statistical program. There was no significant difference in daily energy and nutrient intake between vaccinated and unvaccinated individuals (p <0.05). Statistically significant relationships were found between coronavirus vaccination status and low-fat diet (p = 0.03) and cultural nutrition (p = 0.04) in the sub-dimensions of the EB-PQ scale. A statistically significant correlation was found between coronavirus transmission status and planned nutrition, which is a sub-dimension of the EB-PQ scale (p=0.004). When coronavirus transmission status and daily energy and nutritional status of employees were compared, statistically significant relationships were found between covid-19 transmission status and energy intake (p = 0.045) and fat intake (p = 0.027). There was no change in nutritional status of those who experienced taste-smell loss after coronavirus compared to those who did not experience taste-smell loss (p< 0.05). It was observed that the loss of taste and smell did not cause a change in energy and nutrient intake (p<0.05). When multivariate analysis of variance was performed between coronavirus transmission status and the scales used in the research, a statistically significant relationship was found between covid-19 and energy intake (p=0.045).