Self-determinasyon hakkı bağlamında SSCB Dönemi ve sonrası Tataristan Cumhuriyeti

Abstract

Tataristan Cumhuriyeti'nin Rusya Federasyonu ile olan ilişkisi, kendi geleceğini belirleme hakkı olarak da ifade edilen self-determinasyon hakkı kapsamında şekillenmektedir. Tataristan ve Rusya, kendi tarihleri boyunca sürekli bir etkileşim içinde olmuşlardır. Tataristan ve Rusya, oluşan bu yeni düzen içinde bekalarını devam ettirebilmek için bir takım siyasi ve ekonomik öncelikler doğrultusunda self-determinasyon hakkını ortaya koymaktadır. SSCB'nin dağılması ile bu coğrafyada ortaya çıkan yeni düzen, cumhuriyetlerin bağımsızlığını ilan etmeleri ile sonuçlanırken; Tataristan gibi özerk cumhuriyetler ise, bağımsızlık mücadelesi içine girmişlerdir. Rusya Federasyonu'nun diğer federe yapılar ile arasındaki ilişkiler Federasyon Anlaşması kapsamında şekillenmiştir. Merkez ve federe yapılar arasındaki ilişkileri düzenleyen bu yapının dışında kalan Tataristan Cumhuriyeti, 15 Şubat 1994 ve 26 Temmuz 2007 tarihli anlaşmalar ile Federasyon'un 'sözleşmeli cumhuriyet' olarak tanımlanan bir parçası haline gelmiştir. Tataristan'ın statüsünü self-determinasyon hakkı bağlamında açıklamayı amaçlayan bu çalışmada şu sorulara cevap aranmaktadır: Tataristan Cumhuriyeti uluslararası hukukun önemli bir hakkı olarak ortaya çıkan self-determinasyon hakkını kullanabilmekte midir? Bu hakka sahip ise, hakkın teorik çerçevesinden hareketle Tatar halkının self-determinasyon hakkı sınırları nelerdir? Hakkın üç farklı boyutu olarak ortaya çıkan dış self-determinasyon hakkı, iç self-determinasyon hakkı ve ekonomik self-determinasyon hakkı Tataristan örneğinde nasıl şekillenmektedir?

The status of the Republic of Tatarstan with Russian Federation is shaped within the right of designating its own future or as it widely known the right to self-determination. Throughout their history, Tatarstan and Russia have been continuously in interactive relations. In order to maintain their survival within the newly constituted order, Tatarstan and Russia, in accordance with right to self-determination are revealing certain political and economic priorities. After the dissolution of the Soviet Union the new order emerging in this geography resulted with the declaration of independence by regional republics; however autonomous republics, such as Tatarstan, have entered into in the struggle for independence. Relations between the Russian Federation and other federate structures have been shaped by the Federation Agreement. The Republic of Tatarstan, apart from this structure which regulates the relations between the central and federate structures, has become a part of the Russian Federation, defined as 'contracted republic' by bilateral agreements of 15 February 1994 and 25 July 2007. This study aims to explain Tatarstan's status within the context of the right to self-determination trying to find answers to the following questions: Does the Republic of Tatarstan have the right to self-determination as an important right of international law? If so, what are the limits of Tatar people's right to self-determination within the theoretical frame of that right? In regard to the three dimensions of that right; namely, the right to external self-determination, the right to internal one, and the right to economic one, does the Tatarstan case actually display?